Στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο ο Καπετάν Γιαγκλής

Στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο ο Καπετάν Γιαγκλής

Από το βιβλίο του κ Γεώργιου Μπαρτζούδη “Γιαγκλής ο Αετός της Μακεδονίας”

Τίτλος ενότητας “Στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο”.

Δεν θα αργήσουν να έρθουν και τα χειρότερα. Στα μέσα Ιουνίου, οι Βούλγαροι θα αρχίσουν ακήρυκτο πόλεμο εναντίον των Ελλήνων και των Σέρβων, χωρίς όμως να αιφνιδιάσουν.
Η Ελλάδα είναι πανέτοιμη. Μαζί με τον στρατό κινητοποιεί και τα «ήδη (πριν από τις αρχές Μαΐου) οργανούμενα σώματα προσκόπων εξ εντοπίων» ⁹⁴ .

Την 6.6.1913 αναφέρεται από τις Καρυές του Αγίου Όρους: «Απόψε φεύγει δια Θεσσαλονίκην ο Γιαγλής μετά των οπαδών του, όπως τεθώσι εις τας διαταγάς της Κυβερνήσεως».
Και με την έναρξη του πολέμου ο Καπετάνιος συμμετέχει ⁹⁵ σε σώμα το οποίο πολιορκεί μια Βουλγαρική στρατιωτική δύναμη, που από το τέλος Νοεμβρίου του 1912 έχει οχυρωθεί στη Μονή Ζωγράφου.
Την ίδια χρονική περίοδο (Ιούνιος του 1913) ο Καπετάν Δούκας (Ζέρβας) διέρχεται από το χωριό Βέργη (πιθανή πατρίδα του) και δίνει οδηγίες σχετικά με την επικείμενη επίθεση των Βουλγάρων ⁹⁶ .

Στις 17 Ιουνίου 1913 οι Βούλγαροι εισβάλλουν στην περιοχή Νιγρίτας. Πέφτουν όμως στην παγίδα που τους έχει στήσει το Ελληνικό Επιτελείο.
Τα δύο τάγματα προκαλύψεως υποχωρούν μαχόμενα προς την κύρια αμυντική γραμμή (Τσάγεζι-Ασπροβάλτα-Λητή), όπου είναι παρατεταγμένες οι ελληνικές μεραρχίες.
Το ίδιο κάνουν και τα Σώματα Προσκόπων, καθώς και ο Γιαγκλής που έχει συνεγείρει την Πολιτοφυλακή του, ενώ ο άμαχος πληθυσμός φεύγει πανικόβλητος προς την ίδια κατεύθυνση. Οι Βούλγαροι καταλαμβάνουν ολόκληρη την περιοχή εντός 24 ωρών.

Ας δούμε την περαιτέρω εξέλιξη, όπως την παραθέτει η στρατιωτική ιστορία ⁹⁷ :
Την 19.6.1913 η 7 η μεραρχία αντεπιτίθεται προς την κατεύθυνση Αρέθουσα-Σκεπαστό-Νιγρίτα. Δύο Σώματα Προσκόπων (ας τα πούμε Α΄ και Β΄) ⁹⁸ , καθώς και η Πολιτοφυλακή του Γιαγκλή ενεργούν ως πλαγιοφυλακές. Στο Σκεπαστό συνάπτεται ολοήμερη μάχη την οποία κερδίζουν τα ελληνικά όπλα, με τίμημα 30 νεκρούς και 167 τραυματίες.

Συνέχεια στο άρθρο “Στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο” με:

Το Α΄ Σώμα Προσκόπων, που έχει κινηθεί από τα Στεφανινά και έχει διεισδύσει πίσω από τη βουλγαρική διάταξη, συμβάλλει αποφασιστικά στη νίκη.
Το Β΄ Σώμα Προσκόπων κινείται από την πλευρά της Μαυρούδας και ενισχύει τον αγώνα της Μεραρχίας προς τον αυχένα Τάσολουκ-Καρακόλι, που καταλαμβάνεται μέχρι το βράδυ.

Την Πέμπτη, 20.6.1913 η μεραρχία προχωρά σε δύο φάλαγγες. Η δεξιά φάλαγγα κατευθύνεται προς Χουμνικό και από εκεί φτάνει «περί την μεσημβρίαν εις Νιγρίταν, την οποίαν εύρε καιομένην». Η αριστερή (και κύρια) φάλαγγα, προχωρεί έχοντας ως πλαγιοφυλακή στο αριστερό της το Β΄ Σώμα Προσκόπων, ενώ η εμπροσθοφυλακή (το Ι/19 τάγμα), καταλαμβάνει την 11.00 ώρα «τα ΝΔ της Νιγρίτας υψώματα Ράχη-Κρέμασμα-Μεσόρραχη». Έτσι, η κύρια φάλαγγα φτάνει την 13.00 στη Νιγρίτα και προωθείται μέχρι Τερπνή.

Όλες τις ενότητες του βιβλίου, με τους σχετικούς συνδέσμους, θα τις βρείτε ΕΔΩ.

Όμως, «το προς τα υψώματα Κρυονέρι [Β΄] Σώμα Προσκόπων προχωρούν προς Νικόκλειαν, συνεπλάκη επί των υψωμάτων Βεργοπολιάνα μετά Βουλγαρικών δυνάμεων και μη κατορθώσαν να εκδιώξει ταύτας απεσύρθη εις Τασολούκ- Καρακόλι». Στην οχυρά αυτή θέση καταφθάνει και το Α΄ Σώμα Προσκόπων καθώς και τακτικές δυνάμεις των μετόπισθεν, «όλα δε τα τμήματα ταύτα καταλαβόντα θέσεις … ανέμενον βουλγαρικήν επίθεσιν εκ των εις τα υψώματα Βεργοπολιάνα εχθρικών τμημάτων.

Πράγματι τα [βουλγαρικά] τμήματα ταύτα περί την 14 ην ώραν ήρξαντο προχωρούντα προς Καρακόλι, βάλλοντα συγχρόνως, αλλ’ αντιληφθέντα ότι κατείχοντο τα υψώματα ταύτα, εσταμάτησαν την προχώρησίν των και την 16 ην ώραν ήρξαντο υποχωρούντα προς βορράν. Παρακολουθηθέντα όμως κατά πόδας ευρέθησαν περί την 20.30 ώραν κυκλωμένα κατά μέτωπον μεν υπό του Ι/19 τάγματος… εκ των όπισθεν υπό Σωμάτων Προσκόπων και εκ του δεξιού των πλευρού υπό των Πολιτοφυλάκων της Νιγρίτης, δι’ ό ηναγκάσθησαν να παραδοθώσι.

Το σύνολον των παραδοθέντων ανήρχετο εις 1.500 περίπου άνδρας μετά 10 αξιωματικών, ήτοι εν πλήρες τάγμα του 69 ου Συντάγματος Πεζικού μετά της διοικήσεως του συντάγματος».

Περιττεύει να τονιστεί ότι οι ως ανωτέρω «Πολιτοφύλακες της Νιγρίτης» είναι η Πολιτοφυλακή που έχει συγκροτήσει ο Γιαγκλής από τις αρχές του 1913.

Ας πούμε όμως δυο λόγια για την «Νιγρίτα, την οποίαν εύρε καιομένην» ο ελληνικός στρατός:
Ο Εμμανουήλ Γρηγορίου (1901-1948), αντιγράφοντας δημοσίευμα της Γαλλικής εφημερίδας Temps της 19.7.1913, υπογραφόμενο από τον αυτόπτη μάρτυρα, Δανό δημοσιογράφου de Jensen, παραθέτει ⁹⁹ :
«Την 19 ην Ιουνίου… ο υποχωρών Βουλγαρικός στρατός … επυρπόλησε την Νιγρίταν… [Όταν την αντικρύσαμε] δεν ήτο ειμή πυρά, της οποίας τα φρικώδη λείψανα καλύπτονται διά πτωμάτων.

Από τας 1450 οικίας μόνον 49 ορθούνται σήμερον… τουλάχιστον 470 κάτοικοι…εύρον τον θάνατον».

Και βέβαια, μεταξύ των πρώτων έγινε στάχτη και το σπιτικό του Γιαγκλή στη Νιγρίτα.

Παραπομπές στην ενότητα “Στον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο”.
94 ΓΕΣ-Βαλκανικοί Πόλεμοι, Τόμος Γ, 1992, ό.π, σ.374
95 Πάππας-Ιστορικά και πολιτιστικά, ό.π, σ.294 και 598-599
96 Παπαθανασίου, ό.π.
97 ΓΕΣ-Ο Ελληνικός Στρατός κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913 Τόμος Γ, Εν Αθήναις 1932, σελ.119-123, 145-147
98 Οι πηγές δεν αναφέρουν τους αρχηγούς των Προσκόπων. Κατά πάσα πιθανότητα ήταν οι Γαλανόπουλος και Παπακώστας. Οπωσδήποτε πάντως ήταν αξιωματικοί, αφού τα δύο Σώματα δρούσαν ως τακτικές Μονάδες.
99 Εμμανουήλ Θ. Γρηγορίου, Έλληνες και Βούλγαροι, Θεσσαλονίκη 1953 σ.299