Ο καπετάν Γιαγκλής στην Αθήνα της εθνικής έξαρσης

Ο καπετάν Γιαγκλής στην Αθήνα της Εθνικής Έξαρσης

Από το βιβλίο του κ. Μπαρτζούδη Γεώργιου “Yaglis, the Eagle of Macedonia / Γιαγκλής, ο Αετός της Μακεδονίας” σας παρουσιάζουμε το κεφάλαιο που αφορά την κάθοδο του καπετάνιου στην Αθήνα για θέματα σχετικά με το ζήτημα της Μακεδονίας.

Στην Αθήνα της Εθνικής Έξαρσης.

Η φήμη του Γιαγκλή φτάνει στην Αθήνα και βεβαίως στους συμπατριώτες του, από την Αρναία Χαλκιδικής, αδερφούς Θεοχάρη και Μαυρουδή Γερογιάννη. Από καιρό, αυτοί οι πολύ καλοί πατριώτες, δραστηριοποιούνται «ποικιλοτρόπως με τη Μακεδονική υπόθεση». Από το τέλος του 1902 έχουν ιδρύσει τον «Μακεδονικό Σύλλογο» τον οποίο το 1903 μετονομάζουν «Κεντρικό Μακεδονικό Σύλλογο».

Την ίδια χρονιά ο Γιαγκλής «στέλνεται» μαζί με τη σύζυγό του στην Αθήνα, προφανώς με παρότρυνση των Γερογιάννηδων, όπου κατατάσσεται ως δεκανέας στη Ανακτορική Φρουρά ¹⁰ . Ζει από κοντά την έκρηξη του εθνικού παλμού, μετά το Βουλγαρικό κίνημα του Ίλιντεν (20.7.1903). Συγκλονίζεται από το πάνδημο συλλαλητήριο της 15.8.1903 στις στήλες του Ολυμπίου Διός ¹¹ , καθώς και από το συλλαλητήριο που γίνεται «το έαρ του 1904» ¹² , με αίτημα την επέκταση των μεταρρυθμίσεων (της Μυρστέργης) σε όλες τις «ακραιφνώς και αμίκτως ελληνικές» περιοχές της Μακεδονίας.

Το παραπάνω «αίτημα» άγγιζε την προωθημένη εθνική γραμμή του Κεντρικού Μακεδονικού Συλλόγου, που περιλάμβανε ολόκληρη την ιστορική Μακεδονία, από το Νευροκόπι, το Μελένικο, την Άνω Τζουμαγιά, το Πετρίτσι, τη Στρώμνιτσα, τη Γευγελή, μέχρι το Σκόπια, το Κρούσοβο, το Μοναστήρι, κλπ. Η «γραμμή» αυτή συνιστούσε πεδίο οξείας αντιπαράθεσης με τον (ομώνυμο κατ’ αρχάς) «Μακεδονικό Σύλλογο» που λειτουργούσε από το 1903, με προέδρους τους Αχιλλέα Μαλαμίδη και Όθωνα Ρουσόπουλο. Δραστήριο μέλος του συλλόγου αυτού ήταν ο Νιγριτινός Αθανάσιος Αργυρός.

Ο φλογερός αυτός πατριώτης (μετέπειτα βουλευτής και υπουργός) ασπαζόταν την «επίσημη εθνική γραμμή», η οποία περιοριζόταν περίπου στα όρια της σημερινής Μακεδονίας (με προσθήκη και του Μοναστηρίου). Το ίδιο συνέβαινε και με άλλους επιφανείς της εποχής, όπως ο επίσης Μακεδών πατριώτης Στέφανος Δραγούμης (μετέπειτα πρωθυπουργός), μέλος και (αργότερα) επίτιμος Πρόεδρος του υπόψη συλλόγου.

Και μόνο ο τίτλος μιας δημόσιας αντιπαράθεσης, δείχνει την οξύτητα στις σχέσεις των δύο συλλόγων: «Η Μακεδονία προδιδομένη: Λόγος του Προέδρου του Κεντρικού Μακεδονικού Συλλόγου… εκφωνηθείς εν τη Εταιρεία των Φίλων του Λαού τη 25 Ιανουαρίου 1904 κατά του υπομνήματος του κ.Στεφάνου Δραγούμη περί διαιρέσεως της Μακεδονίας εις ζώνες φυλετικών επιρροών» ¹³ .

Σχετική είναι και μια, από 15.4.1906, έκκληση ¹⁴ που απευθύνουν στον Κεντρικό Μακεδονικό Σύλλογο, αντιπρόσωποι από ένδεκα Ελληνικές Κοινότητες της Ανατολικής Μακεδονίας (Σέρρες, Άνω Τζουμαγιά, Δεμίρ Ισάρ, Μελένικο, Πορρόϊα, Πετρίτσι, Νευροκόπι, Βαρακλή Τζουμαγιά, Νιγρίτα, Ζηλιάχοβα, Αλιστράτη).

Εκφράστηκαν υποψίες ότι υποκινητές της υπόψη έκκλησης ήταν οι Γερογιάννηδες. Σε κάθε περίπτωση, οι διαμαρτυρόμενοι αποκηρύσσουν το «πρόγραμμα διαμελισμού» της Μακεδονίας που, όπως σημειώνουν, προωθούν οι Αθανάσιος Αργυρός, Νεοκλής Καζάζης, Στέφανος Δραγούμης. Η επιστολή-έκκληση δημοσιεύεται στις 13.7.1906 σε εφημερίδες των Αθηνών και αργότερα (20.8.1906) υιοθετείται από την εφημερίδα «Ατλαντίς» της Νέας Υόρκης.

Συνέχεια στο άρθρο “Ο καπετάν Γιαγκλής στην Αθήνα” και στο σημείο αυτό, θεωρείται απαραίτητο να γίνει λόγος για μια ανακρίβεια, που έχει προκαλέσει εσφαλμένες εκτιμήσεις, σχετικώς με το έργο του Γιαγκλή. Πρόκειται για την παρακάτω αναφορά του κατά τα λοιπά διακεκριμένου ιστορικού της περιοχής των Σερρών, Πέτρου Πέννα ¹⁵ : «Μετά την ένωσιν…των δύο εν Αθήναις Μακεδονικών σωματείων ο Γιαγκλής επειθάρχησε» στο εθνικό κέντρο. Τα υπόψη «σωματεία» είναι δύο σύλλογοι, ο ένας υπό τον «Αθανάσιον Αργυρόν» και ο άλλος υπό τους «αδελφούς Γερογιάννη», οι οποίοι (φέρονται ότι) συγχωνεύτηκαν «βραδύτερον» σε έναν «τον Παμμακεδονικόν».

ΟΛΑ τα κεφάλαια του βιβλίου με τα Link που οδηγούν σε αυτά.

Τέτοια «ένωσις» όμως δεν έγινε ποτέ, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε ο Αργυρός. Η σύγχυση προκλήθηκε από το γεγονός ότι πράγματι, την 5.12.1905 συγχωνεύτηκαν δύο σύλλογοι. Αυτοί όμως είναι ο «δρων από 3/ετίας» «Μακεδονικός Σύλλογος» (του Αργυρού) και η «αρτισύστατος» «Μακεδονική Αδελφότης», που ενώνονται σε έναν, με το όνομα «Μακεδονικός Σύλλογος ο Μέγας Αλέξανδρος».
Πρόεδρος του νέου συλλόγου εκλέγεται ο Αργυρός. Και στην πρώτη συνεδρίαση του, το Διοικητικό Συμβούλιο «εποιήσατο δι’ επιτροπής… διαβήματα περί ενώσεως αυτού μετά του ετέρου των Μακεδόνων σωματείου υπό τον τίτλον ‘Κεντρικός Μακεδονικός Σύλλογος’, αλλά δυστυχώς δεν επετεύχθη η επιθυμία …αύτη».

Κλείνει το άρθρο “Ο καπετάν Γιαγκλής στην Αθήνα” με το καλοκαίρι του 1906 ο Αργυρός θα εγκατασταθεί στη Νέα Υόρκη, ο σύλλογός του όμως, που εξακολουθεί να λειτουργεί, συνεχίζει τις προσπάθειες για ένωση με εκείνον των Γερογιάννηδων (και όχι μόνο). Στο τέλος του ίδιου έτους «συνεκάλεσε … τον Σύνδεσμον των Μακεδόνων φοιτητών και τον… Κεντρικόν Μακεδονικόν Σύλλογον, και προσεπάθησε να πείσει … όπως συγχωνευθώσι μετ’ αυτού και αποτελέσωσιν ένα Παμμακεδονικόν Σωματείον. Την πατριωτικήν έκκλησιν εδέχθησαν πάντες πλην ολίγων αμεταπείστων παραμεινάντων εκ του Κεντρικού Μακεδονικού Συλλόγου».
Συνεπώς, ο «Παμμακεδονικός Σύλλογος», που προέκυψε από τη νέα συγχώνευση, περιελάμβανε τον «Μακεδονικό Σύλλογο Μέγας Αλέξανδρος» και τον «Σύνδεσμο Μακεδόνων Φοιτητών» ¹⁶ . Ο Κεντρικός Μακεδονικός Σύλλογος έμεινε ανεξάρτητος μέχρι το τέλος του Μακεδονικού Αγώνα, έχοντας ως «αιχμή του δόρατος» τον Καπετάν Γιώργη Γιαγκλή. Να προστεθεί τέλος ότι η σύγχυση μεταξύ των δύο συλλόγων μοχλευόταν και από το γεγονός ότι και οι δύο εξέδιδαν περιοδικό με τον τίτλο «Μέγας Αλέξανδρος».

Στο επόμενο άρθρο θα σας παρουσιάσουμε το κεφάλαιο “Γιαγκλής ο Μακεδονομάχος”.

Παραπομπές:

10. (α) Αποστολίδης, ό.π, σ.421, 423, (β) Αφανείς Γηγενείς Μακεδονομάχοι (1903-1913), έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2008, σ.184, (γ) Πάππας-Καπετάν Γιαγλής, ό.π, σ.224, 273, 278, 342.
11. (α) Παπαθανασίου, ό.π, (β) ΓΕΣ, Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην Γεγονότα, Αθήναι 1979, σ.126, (γ) Πάππας-Καπετάν Γιαγλής, ό.π, σ.280.
12. Αθανάσιος Αργυρός, Η Μακεδονική μας Πολιτική-Λόγος απαγγελθείς τη 8 Ιανουαρίου 1906, σ.26.
13. Πάππας-Καπετάν Γιαγλής, ό.π, σ.278-279.
14. Ιωάννης Αργ. Τόζης, Ένας οξύμωρος κομματικός αντίκτυπος του Μακεδονικού Αγώνος στην Αμερική, Σερραϊκά Χρονικά Τόμος Τρίτος, Αθήναι 1959.
15. (α) Πέτρος Θ. Πέννας, Ιστορία των Σερρών, έκδοση 2α, 1966, σ.244, 218, (β) Παπαθανασίου, ό.π.
16. (α) Μακεδονικό Ημερολόγιο 1908-εκδ. Μακεδονικός Σύλλογος ο Μέγας Αλέξανδρος, 1907, σ.374, (β) Τόζης, ό.π. (γ) Μακεδονικόν Ημερολόγιον 1911-εκδ. Παμμακεδονικός Σύλλογος, 1910, σ.293.